3.8. HIV infekcija i trudnoća
Jedan od načina prenosa HIV-a je sa majke na dete, što nazivamo vertikalnom transmisijom. HIV se može preneti u prenatalnom periodu (kroz defekte u placentalnoj barijeri), tokom porođaja (kada se dete izlaže majčinoj krvi), ili tokom dojenja. U slučaju prevencije i odgovarajućeg lečenja majke, rizik od prenošenja HIV-a na dete se svodi na nulu.
Prema Svetskoj zdravstvenoj organizaciji, rizik od prenosa HIV-a sa majke na dete, bez primene antiretrovirusne terapije iznosi 20-45%. Ako se preduzmu preventivne mere, rizik pada na 1%, a u nekim zemljama (Kuba, Tajland, Jermenija itd.) nema novorođenčadi sa HIV infekcijom.
Mnoga istraživanja pokazuju da se HIV infekcija može efikasno lečiti tokom trudnoće. Treba izbeći lekove koji mogu imati štetne efekte na fetus. Zato je posebno važno uključiti infektologa u planiranje ii praćenje trudnoće. Antiretrovirusna terapiju ne treba prekidati tokom trudnoće, jer ona obara viremiju, smanjujući tako rizik od HIV infekcije nerođene bebe na gotovo nulu.
Osobe sa HIV infekcijom mogu imati potomstvo kao i bez HIV-a. Neke žene ostaju u drugom stanju dok su na antiretrovirusnoj terapiji, a neke otkriju HIV infekciju tokom trudnoće. Trudnicama se savetuje da urade test na HIV. Žene sa dijagnostikovanom HIV infekcijom treba da se obrate klinici za lečenje Infekcije i specijalisti koji će pratiti trudnoću.
Prevencija koja zaustavlja prenos HIV-a sa majke na dete sastoji se od nekoliko faza:
- Propisivanje antiretrovirusnih lekova (ART) trudnici. Terapiju treba započeti što je pre moguće nakon dijagnoze HIV infekcije;
- Primena ART-a u trenutku porođaja kako bi se smanjio rizik od prenosa, jer prolazeći kroz porođajni kanal, dete može doći u kontakt sa majčinom krvlju. U nekim slučajevima preporučuje se carski rez;
- Propisivanje ART za novorođenče odmah po rođenju.
Nemoguće je odmah nakon porođaja utvrditi da li dete ima HIV ili ne. Neki testovi za HIV infekciju mogu biti pozitivni kod deteta do jedne i po godine nakon porođaja, jer se majčina antitela nalaze u njegovoj krvi i postepeno se eliminišu.
HIV je prisutan u majčinom mleku. Lekari zato ne preporučuju dojenje, kako bi se sasvim eliminisao ovaj rizik.